>
Το μοναδικό στην Ελλάδα Μουσείο αφιερωμένο στην Τυπογραφία, την τέχνη που άλλαξε τη ροή της ιστορίας, βρίσκεται στα Χανιά, λίγο πριν την είσοδο της πόλης, στο Βιοτεχνικό Πάρκο Σούδας και αναπτύσσεται σε δύο μεγάλες πτέρυγες, και τρεις επιμέρους αίθουσες που καλύπτουν έκταση περίπου 1.200 τ.μ.
Προσωπικό μεράκι και στοίχημα του δημιουργού του Γιάννη Γαρεδάκη, ιδρυτή της εφημερίδας “Χανιώτικα νέα” και της συζύγου του Ελένης, το Μουσείο ξεκίνησε ως ιδιωτική συλλογή σε περιβάλλον φυσικό για ένα τεχνολογικό – βιοτεχνικό μουσείο. Το 2005 εγκαινιάστηκε επίσημα και το 2012 προστέθηκε σε αυτό νέα πτέρυγα. Το 2015 συμπλήρωσε 10 χρόνια λειτουργίας και εγκαινίασε μία ακόμα αίθουσα με σπάνιες εκδόσεις, γκραβούρες, ξυλογραφίες κλπ…
Από το 2012 το Μουσείο είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Μουσείων Τυπογραφίας (Association of European Printing Museums).
Το 2016 το Μουσείο Τυπογραφίας ήταν υποψήφιο για το σπουδαίο βραβείο “Ευρωπαϊκό Μουσείο της Χρονιάς 2016”, European Museum of the Year Award (EMYA 2016) που απονέμεται από το Φόρουμ των Ευρωπαϊκών Μουσείων (European Museum Forum – EMF) και τελεί υπό την αιγίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο Μουσείο που μέσα από την ξενάγηση “αφηγείται” διαδραστικά, (συμμετοχή επισκεπτών, σχετικά βίντεο) πως ξεκίνησε και πως αναπτύχθηκε η σπουδαιότερη – ίσως- εφεύρεση του ανθρώπου, η Τυπογραφία. Κατά τη διάρκεια της ξενάγησης μικροί και μεγάλοι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να τυπώσουν στα παλιά πιεστήρια και να ανακαλύψουν ένα ξεχασμένο αυτονόητο: τον κόπο και την ανθρώπινη ευφυΐα που βρίσκονται πίσω από κάθε τυπωμένο κείμενο.
Παράλληλα το Μουσείο είναι χώρος πολιτισμού και γραμμάτων. Στους χώρους του φιλοξενούνται συνέδρια, παρουσιάσεις βιβλίων, θεατρικές παραστάσεις, μουσικές εκδηλώσεις, κάθε χρόνο διοργανώνει διεθνή διαγωνισμό αφίσας κλπ.
Πρόκειται για ένα Μουσείο “ζωντανό”, που διαρκώς εξελίσσεται και αλλάζει, όπως ακριβώς η Τέχνη που παρουσιάζει, η Τυπογραφία.
Η ιστορία του Μουσείου Τυπογραφίας είναι άρρηκτα δεμένη με την πορεία της εφημερίδας «Χανιώτικα νέα».
Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’60 ο ιδρυτής τους Γιάννης Γαρεδάκης, απέκτησε την πρώτη επαφή με την δημοσιογραφία εργαζόμενος στην ιστορική εφημερίδα των Χανίων «Παρατηρητής» αλλά και στο αθηναϊκό «Βήμα», ενώ παράλληλα επί 20 χρόνια ήταν στη δημοσιογραφική ομάδα που κάλυπτε τις εφημερίδες του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη στην Κρήτη. Το 1967, σε χρόνους δύσκολους για εφημερίδες, κυκλοφόρησαν τα «Χανιώτικα νέα».
Σταδιακά άρχισε η προσπάθεια για τη συγκέντρωση τυπογραφικών πιεστηρίων και άλλων αντικειμένων που σχετίζονται με την τέχνη της τυπογραφίας, διαδικασία που οδήγησε στη γέννηση του Μουσείου Τυπογραφίας της εφημερίδας «Χανιώτικα νέα», το οποίο εγκαινιάστηκε τον Μαΐο του 2005.
Για την υλοποίηση του μουσείου και την μετέπειτα εξέλιξή του εργάστηκαν οι: Μιχάλης Γρηγοράκης, επί χρόνια υπεύθυνος του αρχείου της εφημερίδας “Χανιώτικα νέα”, Κούλα Καμπάνη, αρχιτέκτονας, Cornelius Schenk, τυπογράφος από την Ολλανδία, Αντώνης Παπαντωνόπουλος τυπογράφος – γραφίστας, Γιώργος Μαρουλοσηφάκης παλιός τυπογράφος – δημοσιογράφος, Νίκος Κοσμαδάκης και Ελένη Σταυρίδη, γραφίστες, Μυρτώ Κοντομιτάκη, μουσειολόγος, Μανώλης Γαρεδάκης, εκδότης της εφημερίδας “Χανιώτικα νέα” και Έλια Κουμή, διευθύντρια του μουσείου.
Το 2012 η γνωριμία με τον τυπογράφο Αντώνη Παπαντωνόπουλο και η απόκτηση των δύο αξιόλογων εκθέσεών του για την Ιστορία της Γραφής και την Πορεία της Τυπογραφίας και των Γραφικών Τεχνών οδήγησε στην προσθήκη μίας νέας πτέρυγας, με την οποία το Μουσείο Τυπογραφίας διπλασιάστηκε σε μέγεθος και εμπλουτίστηκε με νέα εκθέματα.
Σημαντικός και συνεχής είναι ο ρόλος των δωρητών του Μουσείου Τυπογραφίας με την προσφορά μηχανημάτων, αντικειμένων, εκδόσεων, τεχνογνωσίας και υπηρεσιών.
Α’ Πτέρυγα
Η περιήγηση στην ιστορία της τυπογραφίας αρχίζει στην κυρίως αίθουσα του μουσείου, με τα δύο περίτεχνα, μαντεμένια πιεστήρια των αρχών του 19ου αιώνα, ενώ ένα πιστό αντίγραφο του πιεστηρίου του Γουτεμβέργιου δίνει το στίγμα της εποχής που η τυπογραφία γεννήθηκε στην Ευρώπη, τον 15ο αιώνα.
Ποδοκίνητα πιεστήρια τύπου Victoria, αγορασμένα από τη Γερμανία, την Ολλανδία, την Ελβετία, καθώς και ένα δωρισμένο από Έλληνα τυπογράφο, σηματοδοτούν την πορεία της τυπογραφίας στο χρόνο, ενώ πολυάριθμα χειροκίνητα πιεστήρια, τύπου Boston, κοσμούν το χώρο.
Πάγκοι στοιχειοθεσίας όπου ο στοιχειοθέτης γράμμα – γράμμα ετοίμαζε το κείμενο με τη χρήση ανάγλυφων τυπογραφικών στοιχείων από την εποχή του Γουτεμβέργιου μέχρι και ένα μεγάλο μέρος του 20ου αιώνα, συνυπάρχουν με δύο μηχανήματα μηχανικής στοιχειοθεσίας που κυριάρχησαν στο μεγαλύτερο μέρος του 20ου αιώνα, τη λινοτυπία και τη μονοτυπία.
B’ Πτέρυγα
Η αίθουσα είναι αμιγώς βιομηχανική, και έχει έντονη τη “μυρωδιά” της τυπογραφίας, αφού εδώ, ήταν, μέχρι το 2008 τα παλιά πιεστήρια των Χανιώτικων Νέων, τα οποία σήμερα στεγάζονται σε κτίριο, πολύ κοντά στο Μουσείο.
Τεχνικές όπως η ξυλογραφία, η χαλκογραφία, η λιθογραφία, η offset, η τσιγκογραφία και η μεταξοτυπία παρουσιάζονται αναλυτικά σε ειδικά διαμορφωμένες προθήκες στην αίθουσα του μουσείου, ενώ ξεχωρίζει και η παρουσίαση της μεθόδου γραφής Μπράιγ, δωρεά του Φάρου Τυφλών Ελλάδας.
Δύο μεγάλα επίπεδα τυπογραφικά πιεστήρια του 19ου αιώνα δεσπόζουν στον χώρο της δεύτερης πτέρυγας και του αμφιθεάτρου. Ένα ακόμη, από τα μέσα του 20ου αιώνα, βρίσκεται στην κυρίως αίθουσα.
Δύο εξαιρετικές εκθέσεις που απεικονίζουν την ιστορία της γραφής και την εξέλιξη της τυπογραφίας, με την εικαστική ματιά του γραφίστα – τυπογράφου Αντώνη Παπαντωνόπουλου, παρουσιάζονται στον ημιόροφο και το ισόγειο της νέας πτέρυγας αντίστοιχα. Εκεί βρίσκονται και κάποια πιο σύγχρονα εκθέματα που αναλύουν την πορεία των γραφικών τεχνών καθώς και εργαστήρια παραδοσιακής βιβλιοδεσίας, λιθογραφίας, μεταξοτυπίας, σφραγιδοποιίας κ.α.
Έκθεση με την “Ιστορία της Γραφής”
Μια μοναδική, μόνιμη έκθεση που αποτελείται από 40 ταμπλό με εικαστικό και πληροφοριακό περιεχόμενο σχετικά με την ιστορία της Γραφής. Από τις βραχογραφίες μέχρι τα κομπιούτερ ο καλλιτέχνης-τυπογράφος Αντώνης Παπαντωνόπουλος “διηγείται” εύγλωττα μέσα από το έργο του την εξέλιξη της προσπάθειας του ανθρώπου να επικοινωνήσει μέσω του γραπτού λόγου- και όχι μόνο.
Αξιόλογη είναι και η συλλογή παλιών γραφομηχανών και πολύγραφων που διαθέτει το μουσείο και φιλοξενείται στον ίδιο χώρο.
Αίθουσα Κώστα Τζωρτζάκη
Σπάνιες εκδόσεις από τον 16ο αιώνα και μετά – κυρίως από την Βενετία, ελληνικές και ξένες εφημερίδες από τις αρχές του 19ου αιώνα, χάρτες, λιθογραφίες, ξυλογραφίες και χαλκογραφίες παρουσιάζονται στην τελευταία αίθουσα του μουσείου αφήνοντας μία επίγευση στον επισκέπτη που συνδέει την Tυπογραφία με την πολυτάραχη ιστορία της Κρήτης. Το μεγαλύτερο μέρος των εκθεμάτων αυτών είναι δωρεά του Χανιώτη συλλέκτη Κώστα Τζωρτζάκη.
Περισσότερα σπάνια βιβλία και περιοδικά αλλά και πολύτιμες ελληνικές και ξενόγλωσσες εκδόσεις για την τυπογραφία, τον Τύπο και τις γραφικές τέχνες υπάρχουν στην βιβλιοθήκη του μουσείου.
Όλες οι εκδόσεις, όπως και τα εκθέματα συνοδεύονται από επεξηγηματικά κείμενα σε ελληνικά και αγγλικά.
Βιβλιοθήκη
Πολύτιμα βιβλία, γραφομηχανές, πολύγραφοι, σπάνιες εκδόσεις, οι πρώτες εφημερίδες που κυκλοφόρησαν στην Κρήτη, χάρτες, γραμματόσημα, χαρτονομίσματα, ελληνικές και ξένες εκδόσεις για την τυπογραφία, είναι μερικοί μόνο από τους θησαυρούς της βιβλιοθήκης του Μουσείου.
Αμφιθέατρο
Το αμφιθέατρο του μουσείου ως χώρος πολιτισμού και γραμμάτων, φιλοξενεί συνέδρια, παρουσιάσεις βιβλίων, θεατρικές παραστάσεις, μουσικές εκδηλώσεις κ.α.
Στον ίδιο χώρο εκτίθενται και τα βραβευμένα έργα από τον διεθνή διαγωνισμό αφίσας που διοργανώνει κάθε χρόνο το Μουσείο, σε μία προσπάθεια σύνδεσης των μουσειακών του συλλογών με τις σύγχρονες γραφικές τέχνες.
Επίσης, εδώ γίνεται μέρος των εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τα σχολεία καθώς και οι προβολές βίντεο σχετικά με την Τυπογραφία (βιβλιοδεσία, παρουσίαση σύγχρονης εκτύπωσης της εφημερίδας Χ.Ν, κ.α).
