>
Το Ιστορικό Ιατρικό Μουσείο Χίου, αποτελεί ένα πρότυπο θεματικό μουσείο που επικεντρώνεται στην θεώρηση της ιστορικότητας της άσκησης της ιατρικής επιστήμης στο νησί της Χίου μέσα από μια πολυεπίπεδη προσέγγιση της ιατρικής θεματικής, τόσο μέσα από τα ίδια τα μέσα τέλεσης της ιατρικής πράξης, όσο και μέσα από την επιμέρους εξέταση των στοιχείων ιστορικότητας των οργανωμένων ιατρικών δομών στο νησί της Χίου.
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, η οργάνωση της έκθεσης δομείται πάνω σε δύο βασικούς πυλώνες – τεκμήρια της μουσειολογικής μελέτης: α) την προβολή, κειμενική τεκμηρίωση και εν γένει ανάδειξη της ιστορικής αξίας καθώς και της λειτουργικής χρηστικότητας των μέσων τέλεσης της ιατρικής πράξης, των ποικίλων ιατρικών εργαλείων και συσκευών και β) την προβολή, κειμενική τεκμηρίωση και εν γένει ανάδειξη της ιστορικής διαδρομής των οργανωμένων ιατρικών δομών στο νησί της Χίου.
Στα πλαίσια του πρώτου θεματικού άξονα οργανώνονται σε ομάδες αντικειμένων ή και εξετάζονται ως μεμονωμένες περιπτώσεις, ομάδες ιατρικών εργαλείων και ιατρικές συσκευές με προέλευση τόσο από ιδιωτικές συλλογές, όσο και από δημόσια ιδρύματα.
Στο πρώτο σκέλος ανήκουν όλα τα αντικείμενα των Συλλογών «Ιωακείμ Αντωνίου» και «Μιχαήλ Βολάκη», ευγενική παραχώρηση και δωρεά των Ανδρέα Μιχαηλίδη και Ιωάννη Βολάκη, οι οποίες και συγκροτούνται σε αυτόνομες συλλογές εντός του μουσείου, καθώς και όλα τα εκθέματα της «Φαρμακευτικής Συλλογής», ευγενική δωρεά των οικογενειών, Σπίνου, Τζηρά και παραχώρηση του Ιατρού Ανδρέα Μιχαηλίδη. Παραχώρηση του τελευταίου αποτελεί επίσης η πλειονότητα των αντικειμένων της «Γενικής Συλλογής», όπου έχουν ακόμη συνεισφέρει με πολύ σημαντικές δωρεές οι: Δημήτριος Κοκκινάκης, Ειρήνη Κοσσένα, Αλέξανδρος Λατουσάκης, Ειρήνη Μηλιού, Σταμάτιος Μυριαγκός, Καλλιόπη Παραδείση – Παπαχατζή, καθώς και το Λαογραφικό Μουσείο Καλλιμασιάς.
Στο δεύτερο σκέλος ανήκουν όλα τα εκθέματα των Συλλογών «Λωβοκομείου» και «Μαιευτηρίου». Εδώ, προβάλλονται διεξοδικά, αντικείμενα, φαρμακευτικά σκευάσματα, ιατρικά εργαλεία και συσκευές, αλλά και πολύτιμο όσο και σπάνιο αρχειακό υλικό, άμεσα συνδεδεμένα με την ιατρική πρακτική στην καθημερινότητα των δύο παραπάνω ιδρυμάτων και περιλαμβάνονται αντικείμενα που βρισκόταν in situ στους χώρους των παραπάνω ιδρυμάτων και εν συνεχεία μεταφέρθηκαν από εκεί στο μουσείο με ενέργειες του Ιατρικού Συλλόγου Χίου.
Τέλος, στα πλαίσια του δεύτερου οργανωτικού πυλώνα, εξετάζεται συνοπτικά και εμπεριστατωμένα, τόσο μέσα από την περιδιάβαση των εκθεμάτων, όσο και μέσα από την ανάρτηση ξεχωριστών κειμενικών αναφορών, η ιστορική πορεία των τεσσάρων βασικών ιδρυμάτων του νησιού με μεγάλη χρονική διάρκεια, κοινωνική προσφορά και ιστορική αξία: του Λεπροκομείου Χίου, ευρύτερα γνωστού ως «Λωβοκομείου», με ιστορία έξι αιώνων, του «Σκυλίτσειου» Νοσοκομείου Χίου, που διανύει αισίως τον τρίτο αιώνα λειτουργίας του, του Εθνικού «Μιχάλειου» Ορφανοτροφείου Χίου, με περισσότερες από επτά δεκαετίες ύπαρξης και προσφοράς και του Μαιευτηρίου Χίου «Μιλτιάδης και Ζηνοβία Κόκκαλη» με πέντε δεκαετίες προσφοράς στην χιακή κοινωνία.
Τις αναφορές στα μεγάλα ιδρύματα της Χίου, συμπληρώνει ακόμη, σύντομη επισκόπηση της ίδρυσης των πρώτων φαρμακείων στο νησί, κατά τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα. Αναφέρεται εν συντομία η ίδρυση και η ιστορική εξέλιξη τεσσάρων βασικών φαρμακείων των: Ιωάννη Κ.Τζηρά, με έτος ιδρύσεως το 1891, Ιωάννη Σπίνου με λειτουργία από το 1888 κι εξής, Ιωάννη Σόδη, με έτος ιδρύσεως το 1875 στην Κωνσταντινούπολη, και το 1896 στη Χίο και Δομένικου Ψάλτη με περίοδο ιδρύσεως τα τέλη του 19ου αιώνα στην Σμύρνη και τα πρώτα έτη μετά το 1912 στη Χίο.
Συνοπτική αναφορά γίνεται τέλος, στο νόσημα του τραχώματος, το οποίο είχε λάβει μεγάλες διαστάσεις στο νησί, ήδη από τον 19ο αιώνα και ενίσχυσε περαιτέρω την παρουσία του κατά τον 20ο αιώνα και στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια μέχρι και την δεκαετία του 1970 οπότε και εξαλείφθηκε.
Συλλογή Ιωακείμ Αντωνίου
Ο Ιατρός Ιωακείμ Αντωνίου γεννήθηκε στη Χίο το 1881. Σπούδασε στην Γερμανία, στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, με δαπάνες του «Πρωίου Κληροδοτήματος», από όπου και αποφοίτησε το 1918. Κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, βρέθηκε στην Γαλλία, όπου και πολέμησε στο μέτωπο, ενώ το 1925 επέστρεψε στην γενέτειρα του για να ασκήσει την ιατρική υπό την ιδιότητα του Παθολόγου.
Η επιθυμία του να ιδρύσει Ιατρική Κλινική στη Χίο δεν ευοδώθηκε, ωστόσο ένα μέρος από τον ιατρικό εξοπλισμό της κλινικής είχε ήδη παραγγελθεί από το εξωτερικό και κυρίως από την Γερμανία και την Γαλλία και παρέμεινε έκτοτε αχρησιμοποίητο, σε αρκετές περιπτώσεις με τις συσκευασίες του άθικτες, για περισσότερες από εννέα δεκαετίες.
Ένα μέρος από αυτόν τον ιατρικό εξοπλισμό φιλοξενείται σήμερα στο μουσείο μας και συγκροτεί την πολυπληθέστερη και παλαιότερη εκ των συλλογών του, την «Συλλογή Αντωνίου», όπου περιλαμβάνονται τριανταένα μεμονωμένα εκθέματα και ομάδες αντικειμένων.
Πρόκειται για μια εξαιρετικά σπάνια συλλογή ιατρικών αντικειμένων της δεκαετίας του 1920, όπου περιλαμβάνονται εννέα κασετίνες ιατρικών συσκευών, σχεδόν άθικτες, πλήθος χειρουργικών και γυναικολογικών εργαλείων, γυάλινες ιατρικές σύριγγες κ.α.
Ανάμεσα στα εκθέματα της συλλογής ξεχωρίζουν, η κασετίνα της συσκευής οξυγόνωσης με εφαρμογή του φαρμακευτικού σκευάσματος “LE SALVOXYL”, όπου διατηρείται τόσο η μεταλλική συσκευή εφαρμογής του σκευάσματος, όσο και οι χρησιμοποιημένες αμπούλες, καθώς και τα πληροφοριακά φυλλάδια του σκευάσματος, οι δύο κασετίνες των κυστεοσκοπίων με πηγή θερμού φωτός της γερμανικής εταιρείας «L.Frohnhäuser», μοναδικά τεκμήρια της εξελικτικής δυναμικής της τεχνολογίας των ιατρικών μηχανημάτων και συσκευών του μεσοπολέμου, καθώς επίσης και οι κασετίνες με την ολοκληρωμένη συσκευή για καυτηριασμούς και την υποβοηθητική συσκευή για την μέτρηση του αιματοκρίτη.
Από τα λοιπά αντικείμενα αξίζει να σταθούμε στις εκτενείς ομάδες των χειρουργικών και γυναικολογικών εργαλείων, όπου περιλαμβάνεται πλήθος αντικειμένων με άψογη διατήρηση και συνιστούν από μόνες τους μια σπάνια λόγω του μεγέθους και της πρωιμότητας τους, μικρή συλλογή ιατρικού εξοπλισμού της εποχής του μεσοπολέμου.
Την συλλογή συνοδεύει ένα ακόμη σπανιότατο έκθεμα: ο εικονογραφημένος κατάλογος ιατρικών εργαλείων και συσκευών της γερμανικής εταιρείας «Stiefenhofer» με έδρα το Μόναχο, σε ανάτυπο του αυθεντικού, ο οποίος ανήκει στην συλλογή του Ιατρού Ανδρέα Μιχαηλίδη, όπου απεικονίζονται αρκετά από τα αντικείμενα της «Συλλογής Αντωνίου», μια πολύτιμη έντυπη μαρτυρία της τεχνολογικής διαμόρφωσης του ιατρικού εξοπλισμού των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα.
Την συλλογή των αντικειμένων συμπληρώνουν τέλος, πέντε τετράδια με ιδιόχειρες πανεπιστημιακές σημειώσεις του Ιατρού Ιωακείμ Αντωνίου, γραμμένες στην γερμανική γλώσσα, από την εποχή της φοίτησης του στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου.
Συλλογή Μιχαήλ Βολάκη
Ο Ιατρός Μιχαήλ Βολάκης γεννήθηκε στους Ολύμπους της Χίου το 1915. Σπούδασε στην Αθήνα, στο Εθνικό Πανεπιστήμιο, από όπου αποφοίτησε το 1941. Στο μέσον της Κατοχής, το 1942, επέστρεψε στην γενέτειρα του, όπου άσκησε την ιατρική υπό την ιδιότητα του Ωτορινολαρυγγολόγου.
Το Οκτώβριο του 1950 ιδρύει «Λαρυγγολογική Κλινική» δυναμικότητας έξι κλινών, η οποία στεγάστηκε αρχικά στην οδό Βρατσάνου και κατόπιν στην οδό Δημοκρατίας 5 και αργότερα 20, με διάρκεια λειτουργίας δύο περίπου δεκαετίες, μέχρι και τον Οκτώβριο του 1971, οπότε και έκλεισε οριστικά έχοντας στο αρχείο της περίπου έξι χιλιάδες καταχωρήσεις ασθενών.
Ένα μέρος από τον ιατρικό εξοπλισμό της κλινικής φιλοξενείται σήμερα στο μουσείο μας συγκροτώντας την «Συλλογή Βολάκη», όπου περιλαμβάνονται δεκαέξι μεμονωμένα εκθέματα και ομάδες αντικειμένων.
Πρόκειται για μια ιδιαίτερα σημαντική και σπάνια συλλογή ιατρικού εξοπλισμού ιδιωτικής κλινικής με αντικείμενα κυρίως της δεκαετίας του 1950, όπου περιλαμβάνεται πλήθος ωτορινολαρυγγολογικών εργαλείων με διαγνωστική και εγχειρητική χρήση και κυρίως αρκετά μεμονωμένα εκθέματα ιδιαίτερης σπανιότητας.
Στα τελευταία συγκαταλέγεται ο παλαιός, μη ηλεκτρικός, ανακλαστήρας φωτός για ωτορινολαρυγγολογικές εξετάσεις, μια ανάμνηση των δυνατοτήτων της ιατρικής πρακτικής στην προ του ηλεκτρισμού εποχή, το ξύλινο θερμόμετρο οινοπνεύματος για την μέτρηση της θερμοκρασίας υγρών, αλλά και το ενσφράγιστο μεταλλικό κάλυμμα σκεύους αποστείρωσης με την ανάγλυφη σφραγίδα της ιστορικής λονδρέζικης εταιρείας κατασκευής χειρουργικών εργαλείων και εξοπλισμού, αλλά και εξοπλισμού νοσοκομείων «ARNOLD & SONS SURGICAL INSTRUMENT MANUFACTURERS», ένα ξεχωριστό κομμάτι που θα μπορούσε να τύχει ακόμη και πρωιμότερης του 1950 χρονολόγησης.
Μια ξεχωριστή περίπτωση, λόγω της σπανιότητας, της παλαιότητας αλλά και της άρτιας διατήρησης του, αποτελεί ο βαρύς μεταλλικός αποστειρωτικός κλίβανος της κλινικής, ο οποίος μαζί με την θερμαντική συσκευή πετρελαίου με τρία φλόγιστρα για την θέρμανση του νερού, καθώς και τις μεταλλικές συσκευές αποστείρωσης, της ελληνικής εταιρείας «ΚΡΟΝΟΣ», συμμετέχει στην συγκρότηση ενός μοναδικού συνόλου – ανάμνησης της παραϊατρικής καθημερινότητας της κλινικής. Στην τελευταία αίσθηση συναινεί μάλιστα η παρουσία αποστειρωμένου υλικού μέσα στις συσκευές αποστείρωσης από τις αρχές της δεκαετίας του 1970.
Τέλος, μοναδικά εκθέματα αποτελούν η μικρή μεταλλική προθήκη φαρμακευτικών σκευασμάτων και ιατρικών εργαλείων με το χαρακτηριστικό υπόλευκο χρώμα των κλινικών και του νοσοκομειακού εξοπλισμού της εποχής του 50΄, ο σπανιότατος, μετατροπέας της τάσης του ηλεκτρικού ρεύματος για τις ανάγκες των ιατρικών συσκευών της κλινικής, αλλά και η μοναδικής αισθητικής αξίας λιτή, ξύλινη βαθμιδωτή προθήκη με απλά και σταγονομετρικά φιαλίδια φαρμακευτικών σκευασμάτων.
Συλλογή «Λωβοκομείου»
Το Λωβοκομείο της Χίου ιδρύθηκε στα τέλη του 14ου αιώνα από τους Γενουάτες κατακτητές του νησιού και υπήρξε το μακροβιότερο του είδους του στον ελλαδικό χώρο, με συνεχή λειτουργία για έξι αιώνες μέχρι το 1959, όταν η ασθένεια είχε τιθασευθεί πλήρως μετά την εφαρμογή της κύριας φαρμακευτικής ουσίας κατά της λέπρας, της δαψόνης και το ίδρυμα έκλεισε οριστικά τις πόρτες του.
Στην παρούσα «Συλλογή Λωβοκομείου» περιλαμβάνονται δεκατέσσερα μεμονωμένα εκθέματα και ομάδες αντικειμένων, τα τελευταία σπαράγματα – βουβές μαρτυρίες – του ανθρώπινου πόνου μιας άλλης εποχής.
Από τα φαρμακευτικά σκευάσματα του ιδρύματος, ξεχωρίζουν εκείνα της δεκαετίας του 1940, με ημερομηνίες Ιουνίου και Ιουλίου του 1943, Ιουνίου του 1944, Νοεμβρίου του 1949 και άλλα της πρώτης μεταπολεμικής δεκαετίας, τα περισσότερα με αντισηπτικές ιδιότητες, απαραίτητα για την ανακούφιση των πληγών της λέπρας, αλλά και το επιδεσμικό υλικό το οποίο παραμένοντας μέχρι σήμερα άθικτο δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ !
Συγκίνηση προκαλούν ακόμη οι ιατρικές καρτέλες των ασθενών, το ανεπιθύμητο «διαβατήριο» του κάθε ασθενούς στον κλειστοφοβικό κόσμο της ασθένειας, καθώς και η σκαλιστή επιγραφή: «Λωβοκομίον Χίου», από την πλάτη ξύλινης καρέκλας της τραπεζαρίας, ένα στήριγμα στις πληγωμένες ψυχές που διάβηκαν την πόρτα του ιδρύματος και μια τελευταία σιωπηλή υπόμνηση της μακραίωνης ύπαρξης του.
Βαρύνουσα ιστορική σημασία φέρουν επίσης τα μόλις τέσσερα διοικητικά βιβλία που διασώθηκαν από τα αρχεία του Λωβοκομείου, των ετών 1942, 1943, 1946 και 1950, με πληροφορίες για την ταυτότητα των ασθενών και του προσωπικού, την μισθοδοσία, το υλικό και τις προμήθειες του ιδρύματος, αλλά και το παλαιότατο βιβλιάριο τραπέζης στο όνομα του ιδρύματος, του έτους 1933/34.
Τέλος, την δική τους, μεγάλης ανθρωπιστικής διάστασης, βαρύτητα φέρουν τα δύο φαρμακευτικά κυτία με την εμπορική επωνυμία «AVLOSULFON», της φαρμακευτικής ουσίας «δαψόνη», της ουσίας – συνώνυμο του τέλους της ασθένειας.
Συλλογή Μαιευτηρίου
To Μαιευτήριο της Χίου με την επωνυμία «Μιλτιάδης και Ζηνοβία Κόκκαλη» ιδρύθηκε το 1935 από την Ζηνοβία Κόκκαλη στην θέση που βρίσκεται και σήμερα το κτίριο του πάλαι ποτέ ιστορικού ιδρύματος, επί της οδού Μιχαήλ Λιβανού, με σκοπό να ικανοποιήσει τις ανάγκες των απόρων γυναικών του νησιού. Εξοπλίστηκε και στελεχώθηκε από την ίδια με ίδιες δαπάνες και διακόνησε την χιακή κοινωνία για περίπου πέντε δεκαετίες, έως το 1979 όταν διέκοψε οριστικά την λειτουργία του.
Η σημασία της ανιδιοτελούς προσφοράς της λειτουργίας του ιδρύματος στις γυναίκες της Χίου, σε εποχές μεγάλης πενίας, όπως οι πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, υπήρξε ανεκτίμητη. Μάλιστα, το 1939 το ίδρυμα τιμήθηκε από το τότε «Υπουργείο Υγιεινής» λόγω μηδενικής θνησιμότητας των επιτόκων και των λεχωίδων.
Στην παρούσα «Συλλογή Μαιευτηρίου» περιλαμβάνονται έξι μεμονωμένα εκθέματα και ομάδες αντικειμένων.
Ανάμεσα τους ξεχωρίζουν για την σπανιότητα και την ιστορική σημασία τους για την εξέλιξη της ιατρικής πρακτικής στη Χίο, η αμερικανικής κατασκευής θερμοκοιτίδα της δεκαετίας του 1950, δωρεά του ομογενή Παύλου Καρούσση στη μνήμη των γονέων του, η οποία αποτελούσε την τελευταία λέξη της τεχνολογίας της εποχής, καθώς και η λίγο μεταγενέστερη της, συσκευή φωτοθεραπείας για την αντιμετώπιση της νεογνικής υπερχολερυθριναιμίας (Ίκτερος).
Την δική τους ξεχωριστή σημασία για την καθημερινή πρακτική στην άσκηση της μαιευτικής σε παλαιότερες εποχές, έχει η μικρή ομάδα των γυναικολογικών εργαλείων, ενώ μια μικρή εικόνα του νοσηλευτικού εξοπλισμού των μέσων του 20ου αιώνα μας μεταφέρουν η φορητή μεταλλική μπανιέρα βρεφικών πλύσεων, η σκοραμίδα και ο δίσκος, από τους χώρους νοσηλείας του ιδρύματος.
Τεκμήρια ανεκτίμητης ιστορικής σημασίας αποτελούν τέλος, το βιβλίο της «Αποθήκης Φαρμάκων» του ιδρύματος με ημερομηνία «1-6-1936», καθώς και το δελτίο τοκετού του μαιευτηρίου με ημερομηνία εισόδου τις «2. 6. (19)43».
Μαζί με τα εκθέματα του Μαιευτηρίου εκτίθεται ακόμη, ένα σπανιότατο αρχειακό ντοκουμέντο μεγάλης ιστορικής σημασίας. Πρόκειται για την άδεια εισόδου στο ίδρυμα του Ορφανοτροφείου Χίου, δύο ορφανών προσφυγόπουλων εκ μέρους του Σκυλίτσειου Νοσοκομείου Χίου αμέσως μετά την μικρασιατική καταστροφή, με ημερομηνία την 19η Μαρτίου 1923.
Φαρμακευτική Συλλογή
Στην «Φαρμακευτική Συλλογή» περιλαμβάνονται δεκαοκτώ μεμονωμένα εκθέματα και ομάδες αντικειμένων.
Από αυτά τα οκτώ σχετίζονται με χιακά φαρμακεία, ενώ τα υπόλοιπα εκθέματα αφορούν κυρίως ποικιλία φαρμακευτικών σκευασμάτων.
Στα αντικείμενα χιακού ενδιαφέροντος συγκαταλέγονται αρκετά μοναδικά εκθέματα. Ανάμεσα τους ξεχωρίζουν, το βιβλίο με παραγγελίες ιατρικών συνταγών του έτους 1904, από το ιστορικό φαρμακείο Τζηρά, το διαβατήριο του φαρμακοποιού Χριστοφόρου Σπίνου του έτους 1920, το σπάραγμα συνταγολογίου του 1933, καθώς και τα διαφημιστικά φυλλάδια του ίδιου φαρμακείου για τις φύσιγγες προπιονικής τεστοστερόνης, τα περίφημα «Σπινάκια» από μια παράφραση του επωνύμου του φαρμακοποιού.
Μοναδικά κομμάτια αποτελούν ακόμη, τόσο από ιστορική, όσο και από αισθητική άποψη, τα πολύ πρώιμα πορσελάνινα φαρμακοδοχεία του φαρμακείου Τζηρά, καθώς και το σπανιότατο γυάλινο βαμβακοδοχείο του παραπάνω φαρμακείου, όλα αντικείμενα που αποπνέουν τον αέρα της αισθητικής φινέτσας του κλασικισμού των αρχών του 20ου αιώνα.
Από την λοιπή συλλογή, ξεχωρίζει ο γυάλινος ογκομετρικός σωλήνας με το όργανο μέτρησης βαθμών «Baumé» του α΄ μισού του 20ου αιώνα, καθώς και τα δύο ιγδία για την παρασκευή φαρμακευτικών σκευασμάτων από τους φαρμακοποιούς, μια πρακτική που έχει εκλείψει στις μέρες μας.
Την υπόλοιπη συλλογή εμπλουτίζει μια ποικιλία φαρμακευτικών σκευασμάτων, αποτελούμενη από φιάλες, φιαλίδια και σταγονομετρικά φιαλίδια, από γνωστά χιακά φαρμακεία και κυρίως από ευρωπαϊκές ή αμερικανικές και καναδικές φαρμακευτικές εταιρείες σε ένα χρονικό φάσμα που καλύπτει τις δεκαετίες από την εποχή του μεσοπολέμου έως και τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες.
Γενική Συλλογή
Στην «Γενική Συλλογή» του Ιστορικού Ιατρικού Μουσείου Χίου, περιλαμβάνονται δεκαέξι μεμονωμένα εκθέματα και ομάδες αντικειμένων.
Σε αυτά διακρίνουμε ομάδες αντικειμένων οφθαλμολογικού και οδοντιατρικού υλικού, γυναικολογικά εργαλεία, συσκευές καθετηριασμού και πλύσεων, ιατρικές σύριγγες, συσκευές υποκλυσμού, καθώς και αντικείμενα παραϊατρικού ενδιαφέροντος, όπως οι βεντούζες.
Στο οφθαλμολογικό υλικό, περιλαμβάνονται συσκευές τόσο για την διάγνωση και θεραπεία των οφθαλμικών παθήσεων, όσο και εργαλεία οφθαλμοχειρουργικής από το ιατρείο του Οφθαλμιάτρου Ιωάννη Λατουσάκη, με χρονολόγηση που άρχεται των αρχών του 20ου αιώνα και δεν ξεπερνά τα μέσα του. Ανάμεσα στα εκθέματα οφθαλμολογικού ενδιαφέροντος, ξεχωρίζει το προπολεμικό τετράδιο με σημειώσεις οφθαλμολογίας από την εποχή του αντιτραχωματικού αγώνα στη Χίο, με ημερομηνία την «1/3/(19)39», μια μικρή υπόμνηση της έκρηξης του τραχώματος στο νησί της Χίου, ιδίως κατά το πρώτο ήμισυ του 20ου αιώνα.
Ιδιαίτερου επιστημονικού ενδιαφέροντος έκθεμα στον τομέα της τεχνολογικής εξελικτικής, θα μπορούσε να αποτελέσει ακόμη ο άψογης διατήρησης, ποδοκίνητος οδοντιατρικός τροχός του Οδοντιάτρου Ιωάννη Παγιαύλα, ένα σπάνιο δείγμα ιατρικού εξοπλισμού της προ του ηλεκτρισμού εποχής, ενώ εξίσου σημαντική είναι και η υπόλοιπη οδοντιατρική συλλογή, όπου περιλαμβάνεται ποικιλία κατόπτρων, φορητός εξοπλισμός για σχάσεις, τολιπάγρα, οδοντάγρα κ.α. αντικείμενα.
Την συλλογή συμπληρώνουν αντικείμενα γυναικολογικού ενδιαφέροντος του πρώτου μισού του 20ου αιώνα, από το ιατρείο του Ιατρού Γεωργίου Θεοτοκά, όπου διακρίνουμε κολποσκόπια, κολπικούς διαστολείς, εμβρυουλκό κ.α. αντικείμενα, αλλά και μεταλλικές συσκευές καθετηριασμού για άνδρες και γυναίκες, όπως και ποικιλία γυάλινων ιατρικών συρίγγων. Μια ξεχωριστή περίπτωση αποτελούν επίσης οι σπανιότατοι συρμάτινοι νάρθηκες, μια ευγενική δωρεά του Λαογραφικού Μουσείου Καλλιμασιάς.
Στα σημαντικότερα, αλλά και σπανιότερα εκθέματα του μουσείου συμπεριλαμβάνονται επίσης δύο ακόμη αντικείμενα μεγάλης σπανιότητας λόγω της κατασκευαστικής του ιδιομορφίας, το πρώτο και της μοναδικότητας του, το δεύτερο. Πρόκειται για την συσκευή υποκλυσμού του τέλους του 19ου αιώνα από μέταλλο και φυσητό γυαλί, τον κατασκευαστικό πρόδρομο των κλυσμάτων τύπου «εμαγιέ» του πρώτου μισού του 20ου αιώνα και την μικροσκοπική ορειχάλκινη συσκευή για «κοφτές» βεντούζες, με έναν πρώιμο «αυτοματοποιημένο» μηχανισμό πρόκλησης των τομών στο δέρμα.
