Η Νέα Μονή βρίσκεται στην κεντρική Χίο και ιδρύθηκε στις αρχές του 11ου αιώνα. Το μοναστηριακό συγκρότημα έχει τραπεζοειδές σχήμα, στο μέσον του οποίου δεσπόζει το Καθολικό, μνημείο εξαίρετης αρχιτεκτονικής και τέχνης. Το μνημείο της Νέας Μονής έχει εγγραφεί στον κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO με αριθμό εγγραφής 537/13.12.1990
Τράπεζα
Στο νότιο τμήμα της μονής και στα νοτιοδυτικά του Καθολικού βρίσκεται η Τράπεζα, ο χώρος που εξυπηρετούσε την κοινή εστίαση των μοναχών. Το κτίριο αποκαταστάθηκε στα πλαίσια του Β΄ Κ.Π.Σ και οργανώθηκε σε μουσειακό χώρο, στο πλαίσιο του έργου «Μουσειακός Χώρος Τράπεζας Νέας Μονής Χίου» του Γ΄ Κ.Π.Σ – ΠΕΠ Βορείου Αιγαίου. Ο ίδιος ο χώρος της Τράπεζας αποτελεί το βασικό έκθεμα, μέσα στο οποίο κυριαρχεί το επίμηκες κτιστό τραπέζι με το μαρμαροθέτημα που δεσπόζει στο μέσον της αίθουσας.
Εκτός αυτού, στον ίδιο χώρο έχουν εκτεθεί βυζαντινά γλυπτά του 11ου αι. που προέρχονται από το Καθολικό της μονής, αγγεία που προέρχονται από το δώμα της βυζαντινής κινστέρνας του μοναστηριού και τμήματα αποτοιχισμένων τοιχογραφιών, που προέρχονται από τον εξωνάρθηκα του Καθολικού και από την ίδια την Τράπεζα. Η έκθεση υποστηρίζεται από εποπτικό υλικό, όπως επεξηγηματικά κείμενα, σχέδια και φωτογραφίες.
Μουσείο
Εξ΄ αιτίας των λεηλασιών και των καταστροφών που υπέστη η μονή μέσα στους εννέα αιώνες της ιστορίας της δεν έχει σωθεί τίποτα από τον αρχικό της πλούτο.
Όλα τα αντικείμενα που εκτίθενται στο μικρό μουσείο – σκευοφυλάκιιο της μονής είναι νεώτερων χρόνων και προέρχονται από δωρεές. Στο μουσείο, το οποίο στεγάζεται σε κελί της μονής που ήταν ερειπωμένο και αναστηλώθηκε το 1980, εκτίθενται αρκετά ενδιαφέροντα δείγματα εκκλησιαστικής και κοσμικής αργυροτεχνίας του 18ου και 19ου αιώνα, εκκλησιαστικής χρυσοκεντητικής, καθώς επίσης και εικόνες της ίδιας εποχής. Ανάμεσα στα εκθέματα ξεχωρίζει τόσο για τη σπανιότητα όσο και για την καλλιτεχνική του αξία το περίφημο «πευκί» της Νέας Μονής, ένα μεγάλο αργυροχρυσοΰφαντο ύφασμα.
