>
Το Στρατιωτικό Μουσείο Χρωμοναστηρίου φιλοξενείται σε μια βενετσιάνικη έπαυλη του 17ου αιώνα. Βρίσκεται στο Νότιο άκρο του Δημοτικού Διαμερίσματος Χρωμοναστηρίου του Δήμου Ρεθύμνου και στις βόρειες παρυφές του όρους Βύρσινα, σε υψόμετρο 380 μ. Κατασκευάστηκε το 1610 και αποτέλεσε τη θερινή κατοικία οικογένειας Βενετών ευγενών με την επωνυμία “Claudiο”. Οι εξοχικές κατοικίες των Ενετών είχαν αγροκτηνοτροφικό κυρίως χαρακτήρα και τυπολογία που περιελάμβανε, το αρχοντικό κύριο κτίσμα, καταλύματα για τους εργάτες, αποθήκες και στάβλους.
Στην μπροστινή όψη του κτιρίου θα διακρίνουμε το οικόσημο της οικογένειας “Claudio”. Με το χαρακτηριστικό έμβλημα των Ενετών, τον φτερωτό λέοντα του Αγίου Μάρκου. Παράλληλα διακρίνονται χαρακτηριστικές εντοιχισμένες κατασκευές, οι οποίες χρησμοποιούνταν σαν ταΐστρες για τα άλογα. Η κυρία είσοδος του μουσείου, αποτέλεσε δευτερεύουσα είσοδο η οποία χρησιμοποιούνταν από τους υπηρέτες και τους φύλακες της έπαυλης, ενώ οι ευγενείς και οι ιδιοκτήτες της βίλλας χρησιμοποιούσαν αποκλειστικά την κυρία πύλη από την ΝΔ πλευρά του κτηρίου, η οποία ονομαζόταν “Πύλη των Ευγενών” . Ακόμη στο κτίριο υπάρχουν πατητήρι και ελαιοτριβείο της ενετικής περιόδου. Επιπροσθέτως ιδιαίτερη μνεία είναι απαραίτητο να γίνει στο σύστημα υδρορροών, το οποίο ένωνε τις οροφές με το πηγάδι και την υπόγεια δεξαμενή του νερού. Στον πρώτο όροφο του κτιρίου θα συναντήσουμε οθωμανικό Χαμάμ και τουαλέτα, μαζί με την ενετική κουζίνα του κτιρίου, όπου σήμερα συστεγάζεται η βιβλιοθήκη και το αναγνωστήριο του μουσείου με έναν χώρο εργασίας στον oποίο υπάρχουν έξι (6) Η/Υ για χρήση από τους επισκέπτες του μουσείου με πρόσβαση στο διαδίκτυο.
Συνολικά το κτίριο διαθέτει οχτώ (8) ξεχωριστές αίθουσες με εκθέματα και στολές από διάφορες περιόδους της Στρατιωτικής Ιστορίας. Αρχικά, στο ισόγειο υπάρχουν δύο αίθουσες με οπλισμό από την Ελληνική επανάσταση κατά των Τούρκων (1821), τον Μακεδονικό αγώνα (1904-1908), τους Βαλκανικούς πολέμους (1912-1913) και από τον Α’ (1914-1918) και Β’ Παγκόσμιο πόλεμο (1940-44). Ακόμη στις αίθουσες αυτές απαντάται βενετσιάνικο πατητήρι και εσωτερικό τζάκι στον χώρο, που κατά την ενετική περίοδο, αποτελούσε το χώρο διαμονής του εργατικού προσωπικού της έπαυλης.
Στην συνέχεια θα συναντήσουμε αίθουσα με ιστορικές στολές του Ελληνικού Στρατού από το 1940. Στους τοίχους της αίθουσας αυτής παρατίθενται απεικονίσεις ενετικών κτισμάτων και οχυρώσεων της Κρήτης, όπως η μονή Αρκαδίου, η πύλη της Φορτέτζας Ρεθύμνου, η πύλη Παντοκράτορα (Ηράκλειο) κ.α. Η επόμενη αίθουσα είναι αφιερωμένη στη “Μάχη της Κρήτης”. Σε αυτήν εκτίθενται κειμήλια και στολές, τόσο του ελληνικού στρατού και των συμμαχικών δυνάμεων όσο και του γερμανικού στρατού. Στην συνέχεια θα συναντήσουμε αίθουσα με φωτογραφικό υλικό από τον Ελληνό-Ιταλικό πόλεμο και από την περίοδο της Γερμανικής κατοχής (1940-1944).
Στο χώρο του Ενετικού ελαιοτριβείου φιλοξενείται σήμερα η αίθουσα πολλαπλών εκδηλώσεων-σεμιναρίων του μουσείου και τέλος πάνω από το ελαιοτριβείο βρίσκεται αίθουσα η οποία αποτέλεσε το υπνοδωμάτιο της ενετικής έπαυλης και σήμερα φιλοξενεί αίθουσα αφιερωμένη στον ιδρυτή και εμπνευστή του μουσείου Επίτιμο Αρχηγό Γ.Ε.Ε.Θ.Α Στρατηγό. κ. Μανούσο Παραγιουδάκη. Στην αίθουσα αυτή έχουμε την ευκαιρία να θαυμάσουμε ιστορικό γραφείο όλων των διατελεσάντων Αρχηγών του ΓΕΣ από το 1950 και μετά.
Τέλος, στον εξωτερικό χώρο του μουσείου, εκτίθενται ιστορικά αεροσκάφη καθώς και οχήματα μαζί με πυροβόλα και άρματα μάχης του Ε.Σ από τις αρχές του 20ου αι.
