Το Μουσείο Μαρίκας Κοτοπούλη (1990-) είναι ένα λειτουργικό μουσείο, το οποίο βρίσκεται στο Δήμο Ζωγράφου. Στεγάζει μόνιμα την καλλιτεχνική συλλογή του Κωνσταντίνου Ιωαννίδη και φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις και καλλιτεχνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες. Στεγάζεται στο (αρχικά) εξοχικό σπίτι (βίλλα Κοτοπούλη) της γνωστής ηθοποιού του 20ου αιώνα, Μαρίκας Κοτοπούλη, από την οποία πήρε το όνομά του και διευθύνεται από το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ζωγράφου. Βρίσκεται στην οδό Αλεξάνδρου Παναγούλη 17 στο δήμο Ζωγράφου στη διασταύρωση με την οδό Υπολοχαγού Θ. Καββαθά.
Ο χώρος ήταν το εξοχικό της γνωστής ηθοποιού, Μαρίκας Κοτοπούλη, στην τότε οδό Βασιλέως Γεωργίου (στη σημερινή Αλεξάνδρου Παναγούλη). Άρχισε να κτίζεται το 1918 και ολοκληρώθηκε το 1923 ή το 1926. Το 1929, το εξοχικό της Κοτοπούλη μαζί με άλλα λίγα σπίτια που είχαν χτιστεί στην περιοχή, χαρακτηρίζονται ως οικισμός με όνομα Ζωγράφου, το οποίο πήρε από τον Ιωάννη Ζωγράφο πολιτικό και καθηγητή πανεπιστημίου, μεγαλοιδιοκτήτη της περιοχής κατά τα προηγούμενα χρόνια. Κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής, το σπίτι επιτάχθηκε.
Κατόπιν, στέγασε το Αστυνομικό Τμήμα του Δήμου και, τελικά, ο Δήμος συνεπικουρούμενος με το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών, ανέλαβε με πολλή προσοχή την αναπαλαίωση του κτιρίου, το οποίο κηρύχθηκε διατηρητέο. Το κτίριο, ανέδειξε την αρχιτεκτονική του μορφή καθώς και τους εσωτερικούς του χώρους. Η βίλα Κοτοπούλη έδωσε το όνομά της στη στάση των λεωφορείων των αστικών συγκοινωνιών (ΟΑΣΑ), στη λεωφόρο Στρατάρχου Παπάγου, σε κοντινή απόσταση από το Μουσείο Κοτοπούλη.
Το μουσείο εγκαινιάστηκε στις 9 Μαΐου 1990. Μέχρι το 2001, υπεύθυνος για το μουσείο ήταν ο Κώστας Ιωαννίδης. Το κτίριο, φιλοξενεί εκδηλώσεις υψηλής πολιτιστικής δημιουργίας και έκφρασης καθώς και ως μόνιμος εκθεσιακός χώρος. Είναι ένα από τα τέσσερα μουσεία – εκθεσιακούς χώρους του Δήμου Ζωγράφου και αναφέρεται ότι φιλοξενεί το «Μουσείο Ελληνικού Θεάτρου Σκιών» του Δήμου Ζωγράφου το οποίο ιδρύθηκε το 2003.
