>
Η Καβάλα αποτέλεσε κατά το παρελθόν το σημαντικότερο καπνοπαραγωγικό, μεταποιητικό και εξαγωγικό κέντρο καπνού. Κάποτε στην υπήρχαν 168 καπναποθήκες. Η πρώτη προσπάθεια εξοικείωσης με το καπνικό παρελθόν έγινε το 1996 με την έκθεση «Καβάλα, η καπνούπολη του χθες». Τα επόμενα χρόνια άρχισε η συγκέντρωση πάσης φύσεως υλικού σχετικά με τον καπνό και την κατεργασία του και το 2003 άρχισε να λειτουργεί το Μουσείο Καπνού στο ισόγειο του κτιρίου του πρώην Ελληνικού Οργανισμού Καπνού (Ε.Ο.Κ.).
Σκοπός της λειτουργίας του μουσείου είναι η διάσωση και η προβολή της τοπικής κοινωνικής και βιομηχανικής ιστορίας και της ιστορίας των προσφύγων.
Ο εκθεσιακός χώρος του μουσείου χωρίζεται στις εξής ενότητες: α) καλλιέργεια- χωρική επεξεργασία, β) κλασσική επεξεργασία, γ) επεξεργασία τόγκας, δ) εκθεσιακά δείγματα επεξεργασμένου καπνού, ε) καπνέμποροι- καπνεμπόριο, στ) καπνεργάτες- συνδικαλισμός καπνεργασίας, ζ) τσιγαροβιομηχανία.
Εκτίθενται πολλά είδη καπνού και της καλλιέργειας, της συγκομιδής και της επεξεργασίας του, είτε με τα χέρια, είτε με τα πρώτα μηχανήματα, είτε με τα επόμενα μηχανήματα στα καπνομάγαζα. Επίσης εκτίθενται συμπιεστήρια, ζυγαριές, και ο ίδιος ο καπνός σε κάθε μορφή, από τηn ποικιλία που συλλέγεται (μπασμάς, μπασί μπαγλί, καπά κουλάκ, κλπ.), που ξεραίνεται (σαντάλια), κατά την κατεργασία του με παραδοσιακούς και σύγχρονους τρόπους, συσκευασμένος έτοιμος για εξαγωγή και σε τελική μορφή για τον καταναλωτή ως τσιγάρο. Τα μηχανήματα είναι χειροκίνητα και ηλεκτροκίνητα και όλα λειτουργούν κανονικά.
Το μουσείο είναι κυρίως βιωματικό. Έτσι τα παιδιά όταν επισκέπτονται το μουσείο την άνοιξη ή το καλοκαίρι μετέχουν στα πλαίσια του εκπαιδευτικού παιχνιδιού στη διαδικασία παρασκευής του καπνού, είτε με τα χέρια, είτε με το χειρισμό των μηχανών.
Εκτός από τον εκθεσιακό χώρο, το μουσείο διαθέτει πλέον τα περισσότερα αρχεία σχετικά με τον καπνό της Βόρειας Ελλάδας. Ενδεικτικά αναφέρουμε το αρχείο της Ομοσπονδίας Καπνεμπόρων, του Ελληνικού Συλλόγου Εξαγωγικών Οίκων Αθηνών και Πειραιώς, της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης, αρχεία εταιρειών Θεσσαλονίκης και Καβάλας και σωματείων καπνεργατών.
