>Δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία της Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών (Ε.Η.Μ.) και του θυγατρικού της Ιδρύματος Μελετών Ιονίου και Αδριατικού Χώρου (Ι.Μ.Ι.Α.Χ.), με στόχο την συγκέντρωση, διάσωση και αξιοποίηση αντικειμένων του Ηπειρωτικού λαϊκού πολιτισμού.
Τα αντικείμενα προέρχονται από δωρεές φιλογενών Ηπειρωτών και αγορές, συγκεντρώθηκαν δε από τον εμπνευστή και δημιουργό του, τον Κώστα Φρόντζο, Πρόεδρο της ΕΗΜ και του ΙΜΙΑΧ.
Το Αρχοντικό οθωμανικό του 19ου αι., στο οποίο στεγάζεται το Μουσείο, χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν για τη στέγαση του Διδασκαλείου Ιωαννίνων (1913-1936), της Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημίας (1934-1938 και 1941-1944), του Γυμνασίου Αρρένων και της Δημόσιας Τεχνικής Σχολής Εργοδηγών.
Αίθουσες
Η νέα πτέρυγα του Μουσείου ανεγέρθηκε πλάι στο παλαιό κτήριο κατά την πενταετία 1995-2000, με χορηγία του Ιδρύματος Στ. Νιάρχου σε σχέδιο του αρχιτέκτονα Βασίλη Αν. Χαρίση . Σε αυτή λειτουργούν μόνιμες εκθέσεις γυναικείων και ανδρικών παραδοσιακών στολών από την περιοχή της Ηπείρου, έργων ασημουργίας και χρυσοχοΐας, έργων κεντητικής και υφαντικής, αγγειοπλαστικής κ.ά.
Στο παλαιό κτήριο λειτουργεί έκθεση κοσμημάτων, αντικειμένων καθημερινής χρήσεως , γεωργικών εργαλείων, εργαλείων γεωργικού -ποιμενικού βίου, εργαλείων τεχνιτών, υφαντών, κεντημάτων, δωμάτιο της νοικοκυράς καθώς και ένας όροφος αστικού σπιτιού.
Επίσης εκτίθεται συλλογή πορσελάνινων αντικειμένων Κιουτάχειας (περιοχή Μ.Ασίας), δωρεά Ιωάννου Τζόγια.
Η νέα πτέρυγα του Μουσείου περιλαμβάνει γυναικείες και ανδρικές παραδοσιακές στολές από την περιοχή της Ηπείρου (Ιωάννινα, Μέτσοβο, Ζαγόρι, Πωγώνι, Σούλι, Θεσπρωτία κ.λ.π.), καθώς και από τη Βόρειο Ήπειρο. Περιλαμβάνει επίσης έργα ασημουργίας και χρυσοχοΐας. Στους τρεις ορόφους της παλαιάς οικίας θα στεγαστεί έκθεση υφαντικής, κεντητικής, αγγειοπλαστικής, χαλκοτεχνίας, ξυλογλυπτικής και λιθογλυπτικής, εργαλεία αστικών, γεωργικών και κτηνοτροφικών επαγγελμάτων. Ένας όροφος θα οργανωθεί ως αντιπροσωπευτικός χώρος αστικής οικίας των Ιωαννίνων.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι στο ισόγειο της νέας, πλήρως ανακαινισμένης, πτέρυγας του Μουσείου λειτουργεί αίθουσα περιοδικών εκθέσεων, που ως στόχο τους έχουν τη διαρκή ανανέωση και την όσο το δυνατόν πιο ζωντανή παρουσία του Μουσείου στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης μας.
Εκθέματα
Η χρυσοκεντητική: Χαρακτηριστικό στοιχείο πολυτέλειας και πλούτου των αστικών ενδυμασιών της Ηπείρου τον 19ον αιώνα, ιδιαίτερα των γυναικείων, είναι το χρυσοκέντημα. Το είδος αυτό της κεντητικής ακολουθούσε δύο τεχνικές: Την τερζήδικη που χρησιμοποιούσε χρυσό στριφτό κορδόνι, το τιρτίρι, και τη συρμακέσικη που κεντιόταν με λεπτότερο ή παχύτερο τέλι. Και στις δύο περιπτώσεις το κέντημα ήταν επίρραπτο, δηλαδή το χρυσό υλικό δε διαπερνούσε την επιφάνεια του υφάσματος, αλλά στερεωνόταν σε αυτήν με κρυφές μεταξωτές βελονιές, τα ράμματα. Την τερζήδικη τεχνική ασκούσαν ειδικοί πλανόδιοι, ως επί το πλείστον, τεχνίτες, οι λεγόμενοι τερζήδες ή καποτάδες που έραβαν και συγχρόνως κεντούσαν τα διάφορα εξαρτήματα της φορεσιάς. Από τα πιο πλούσια χαρακτηριστικά τους έργα ήταν το πιρπιρί, βαρύτιμος γυναικείος επενδυτής των Ιωαννίνων που περνούσε από μητέρα σε κόρη. Χαρακτηριστικός είναι ο ηπειρωτικός λόγος «ένα πιρπιρί τρεις γενιές». Τα συρμακέσικα κεντήματα εκτελούνταν σε μόνιμα εργαστήρια, όπου μπορούσαν να μετέχουν και γυναίκες. Οι αρχές της συρμακέσικης κεντητικής ανάγονται στο Βυζάντιο και σε αυτήν ανήκουν όλα τα λαμπρά εκκλησιαστικά χρυσοκεντήματα της βυζαντινής εποχής. Τα κεντήματα αυτά διακρίνονται για τη λεπτότατη επεξεργασία τους που δίνει στα διακοσμητικά θέματα επίπεδη, σχεδόν ζωγραφική επιφάνεια. Στα κοσμικά ωστόσο έργα της τελευταίας περιόδου της χρυσοκεντητικής (19ος αι.) στην οποία ανήκουν τα συρμακέσικα της Ηπείρου, γίνεται χρήση φουσκωμάτων από νήματα ή χαρτί που προσδίδουν στα θέματα ανάγλυφη όψη. Από το β’ μισό του 19ου αι. εισάγεται στον διάκοσμο της ηπειρωτικής ποδιάς, κυρίως της περιοχής του Μετσόβου και Ζαγοροχωρίων, το κέντημα με πολύχρωμα μετάξια.
Η αργυροχοϊα: Η αργυροχοϊα κατά τον 18ο και 19ο αι. ήταν μία από τις πιο χαρακτηριστικές χειροτεχνίες της Ηπείρου, που μάλιστα εξακολουθεί να επιβιώνει. Τα εργαστήρια, κυρίως των Ιωαννίνων, των Καλαρρύτων και του Συρράκου, ανέδειξαν σπουδαίους καλλιτέχνες που έγιναν γνωστοί σε ολόκληρη τη Βαλκανική. Χρυσικοί ονομάζονταν οι τεχνίτες του ασημιού και ας μη δούλευαν με χρυσάφι. Υλικό τους ήταν το ασήμι, είτε λαγάρα, δηλαδή καθαρό, είτε αγιάρι, δηλαδή νοθευμένο για τις κατώτερες περιπτώσεις. Χρυσό χρησιμοποιούσαν μόνο για τις επιχρυσώσεις της φωτιάς στα πιο καλά τους έργα, που γι’ αυτό ονομάζονταν φλουροκαπνισμένα ή μαλαμοκαπνισμένα. Οι πιο συνηθισμένες πατροπαράδοτες τεχνικές που χρησιμοποιούσαν είναι: α) Η έκτυπη ή φουσκωτή. Τεχνική πανάρχαιη όπου τα θέματα προβάλλουν ανάγλυφα β) Η εγχάρακτη, σε αυτήν τα θέματα χαράσσονται πάνω στην ασημένια επιφάνεια γ) Η συρματερή ή κατά την διεθνή ορολογία φιλιγκράνα. Το αντικείμενο διαμορφώνεται με αργυρά σύρματα σε διάφορα πάχη, που με κατάλληλες συστροφές και συγκολλήσεις δημιουργούν την εντύπωση της ασημόπλεκτης δαντέλας δ) Το σαβάτι ή κατά τη διεθνή ορολογία νιέλο. Το σαβάτι είναι είδος σμάλτου που γεμίζει τα βαθιά χαραγμένα στην ασημένια επιφάνεια διακοσμητικά θέματα. Τεχνική πανάρχαιη, που κατά κάποιον τρόπο εξυπηρετεί ακόμη περισσότερο η χρήση του ημιπολύτιμου αχάτη αλλά και των κοινών χρωματιστών λίθων, αρμονικά συνδεδεμένων.
Εκπαιδευτικά προγράμματα:
Στο Λαογραφικό Μουσείο «Κ. Φρόντζος», Μιχαήλ Αγγέλου 42, πραγματοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολικές ομάδες, που στοχεύουν στην εξοικείωση των μαθητών με τον πολιτισμό και τις παραδόσεις του τόπου μας, στην επιστημονική τους ενημέρωση για τα αίτια ασθενειών που συνδέονται με «περίεργη» εμφάνιση και την απομυθοποίηση των «τεράτων» της λαϊκής παράδοσης. Τα προγράµµατα προσαρµόζονται ανάλογα με την ηλικία των μελών της ομάδας. Η παρουσίαση είναι συμμετοχική και παιδοκεντρική. Γίνεται με την προβολή video, διαφανειών και με περιήγηση στις αίθουσες του Μουσείου, ώστε τα παιδιά να σπουδάζουν και να προσεγγίζουν με όλες τις αισθήσεις τα επιλεγμένα αντικείμενα, εντοπίζοντας ομοιότητες και διαφορές με το σύγχρονο τρόπο ζωής.
