In memoriam
ΘΟΔΩΡΟΣ (Παπαδημητρίου, 1931 – 2018)
Δωδεκάκτινος τροχός ισορροπών σε συρματόσχοινα με αντίβαρο σφαίρα
(από τη σειρά Ισορροπίες-Μετέωρα), 1993
ανοξείδωτο ατσάλι και συρματόσχοινα
Εκτίθεται στον κήπο της Εθνικής Γλυπτοθήκης
Ο γλύπτης Θόδωρος ήταν από εκείνα τα ανήσυχα, ερευνητικά πνεύματα, για τα οποία η συμβατική δημιουργία δεν μπορεί να αποτελέσει ικανοποιητικό τρόπο έκφρασης. Η διαφορετική αντίληψή του φάνηκε από νωρίς, καθώς πολύ σύντομα εγκατέλειψε τις πρώτες παραστατικές προσπάθειες των σπουδαστικών του χρόνων για να επιβάλει το δικό του, ανεξάρτητο πνεύμα στις συνθέσεις του.
Επιθυμία του ήταν πάντα η γλυπτική να βρίσκεται σε στενή σχέση με το κοινό και πρόθεσή του να δημιουργήσει γλυπτά για δημόσιους χώρους. Κατόρθωσε έτσι να αναγάγει τον άνθρωπο, το θεατή-δέκτη, σε επίκεντρο του έργου του, επιδιώκοντας να δημιουργεί συνθέσεις που θα προκαλούσαν με ποικίλους τρόπους τη συμμετοχή του. Παρόλα αυτά δεν απέρριψε τα συμβατικά χαρακτηριστικά της γλυπτικής, τα προσάρμοσε όμως στην προσωπική καλλιτεχνική του έκφραση.
Τη δεκαετία του ’60 τα έργα του ήταν γλυπτικές συνθέσεις κυρίως σε μπρούντζο και ατσάλι, μη παραστατικές αλλά με στοιχεία από την αναπαράσταση, που πειραματίζονταν με την αρμονία και την ισορροπία τόσο στο έδαφος όσο και στον αέρα και είχαν ως αφετηρία σουρεαλιστικά ή ντανταϊστικά πρότυπα. Χαρακτηριστική της περιόδου είναι η σειρά Ισορροπίες-Μετέωρα, που ξεκίνησε με το Έντομο κρεμασμένο από ρόδα ποδηλάτου, ένα έργο που κατασκευάστηκε τo 1963 στο Παρίσι ως αφιέρωμα στα πενήντα χρόνια της Ρόδας ποδηλάτου του Μαρσέλ Ντυσάν.
Τριάντα χρόνια αργότερα, το 1993, στο πλαίσιο της ίδιας αντίληψης, ο Θόδωρος φιλοτέχνησε τη σύνθεση Δωδεκάκτινος τροχός ισορροπών σε συρματόσχοινα με αντίβαρο σφαίρα. Το έργο αποτελείται από δύο ψηλούς πυλώνες που ενώνονται με συρματόσχοινο, πάνω στο οποίο ισορροπεί θεαματικά ένας υπερμεγέθης δωδεκάκτινος τροχός, ενώ από κάτω κρέμεται μια ογκώδης σφαίρα. Εντυπωσιακή και επιβλητική, η σύνθεση αυτή που δεσπόζει στο περιβάλλον κατασκευάστηκε για την έκθεση Ευρωμετρική, που είχε ως θέμα τα «Μέτρα και Σταθμά» στην ιστορία του ευρωπαϊκού πολιτισμού, είναι δε η μοναδική που πραγματοποιήθηκε σε κλίμακα για δημόσιο χώρο.
Ταυτόχρονα αποτελεί μια πρόταση για λειτουργία του γλυπτού στο αστικό περιβάλλον της μεταβιομηχανικής εποχής, μια λειτουργία εντελώς διαφορετική από αυτή της προβιομηχανικής, στην οποία η γλυπτική ήταν άμεσα συνδεδεμένη με την αρχιτεκτονική και ο ρόλος της ήταν πιο σαφής και καθορισμένος.
Όπως μάλιστα αναφέρει χαρακτηριστικά ο καλλιτέχνης, «στο συγκεκριμένο έργο η αναστροφή του αετώματος των νεοκλασικών κτιρίων, που διαμορφώνουν τα συρματόσχοινα, όπου στον ανεστραμμένο “κολοφώνα” ισορροπεί ο τροχός που στηρίζει τη σφαίρα, εμπεριέχει και κάποιο σχόλιο για την εξέλιξη της πόλης».
