>Δείτε μοναδικά παλαιοντολογικά ευρήματα σε ένα ξεχωριστό μουσείο που φιλοξενεί και πινακοθήκη
Ένα σημαντικό απόκτημα που διαθέτει η Πτολεμαΐδα, είναι το Παλαιοντολογικό & Ιστορικό Μουσείο της, που εγκαινιάστηκε το 2006 και δεν περιορίζεται στην στενή έννοια του όρου, αλλά παράγει και πολιτισμό.
Μέσα σ΄ αυτό το όμορφο κτήριο, δεν φιλοξενούνται μόνο παλαιοντολογικά και ιστορικά εκθέματα, αλλά και πτέρυγα πινακοθήκης με σημαντικά έργα Ελλήνων Ζωγράφωνόπως Μόραλη, Μυταρά, Φασιανού, Πανταλέων, Καραβούση Ζουμπουλάκη κ.α. Εξαιρετικής σημασίας είναι το τμήμα του Παύλου Μοσχίδη ο οποίος δώρισε στο μουσείο 100 ζωγραφικά έργα καθώς και όλο του το αρχείο.
Στο Μουσείο υπάρχει ακόμα τμήμα με αρχαιολογικά ευρήματα και λαογραφική συλλογή. Παράλληλα φιλοξενούνται εκθέσεις κάθε είδους.
Η Παλαιοντολογική Συλλογή του Μουσείου, συγκροτήθηκε, σχεδόν στο σύνολό της, από οικειοθελείς προσφορές των κατοίκων της Εορδαίας. Ο εντοπισμός των σχετικών ευρημάτων, έγινε κατά κανόνα από εργάτες ή αγρότες αλλά και μισθωτές αμμολόφων. Όλοι οι προαναφερόμενοι ήρθαν σε επαφή με ανάλογο παλαιοντολογικό υλικό, κατά την διάρκεια των εργασιών τους και επέδειξαν την ανάλογη ευαισθησία, ώστε να τα συλλέξουν και να τα παραδώσουν στο Δήμο και από της ιδρύσεώς του στο ίδιο το Μουσείο.
Τα υπάρχοντα Παλαιοντολογικά αντικείμενα, διακρίνονται σε πετρώματα και απολιθώματα, φυτικής ή ζωικής προελεύσεως, σπονδυλωτών ή ασπονδύλων, με τα σπονδυλωτά καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος του σχετικού εκθεσιακού χώρου. Μεταξύ των σπουδαιοτέρων εκθεμάτων, ο επισκέπτης θα διακρίνει, αν όχι θα εντυπωσιαστεί, από τους χαυλιόδοντες των προβοσκιδωτών ελεφαντοειδών (κυρίως Mammuthus και Elephas Archidiskodon meridionalis), η κάτω γνάθος Ιπποποτάμου (Hippopotamus antiquus), τα οστά Ιππαρίων (Ipparion / Epuus), τμήματα της κάρας και των κεράτων διαφόρων βοοειδών(Bos primigeniusκ.α.), απολιθώματα χειροειδών (Propotamochoerus) κ.α..
Οι ηλικίες των απολιθωμάτων αυτών κυμαίνονται, συνήθως, από 1 έως 3 εκατομμύρια χρόνια. Εντούτοις υπάρχουν και πολύ παλαιότερα, όπως τα ευρήματα από Γαστερόποδα Βραχιόποδα, και Δίθυρα, που φθάνουν έως και τα 70 με 80 εκατομμύρια χρόνια. Στα εκθέματα φυτικής προελεύσεως ξεχωρίζουν τμήματα κορμών δένδρων, μερικά εκ των οποίων, μάλιστα, ανήκουν σε άγνωστο έως σήμερα είδος.
Η Αρχαιολογική Συλλογή, οργανώθηκε υπό την καθοδήγηση και επίβλεψη της Λ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Αιανής. Περιλαμβάνει 78 αντικείμενα προερχόμενα από λαθρανασκαφές ή οικογενειακά κειμήλια και τα οποία οι κάτοχοι, κάτοικοι της ευρύτερης Εορδαίας, παρέδωσαν ή δώρισαν προς το Δήμο και το Μουσείο. Δυστυχώς το γεγονός ότι δεν προέρχονται από συστηματικές ανασκαφές και άρα υπάρχει αδυναμία γνώσεως της προελεύσεώς τους, καθιστά δυσχερή την μελέτη τους και κατ΄επέκταση την εξαγωγή συμπερασμάτων. Κατά κανόνα, πάντως, συνιστούσαν κτερίσματα τάφων από άγνωστες νεκροπόλεις της περιοχής.
