Ο Βαγγέλης Γεροβασιλείου ξεκινά το 1976, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ανάδειξη της αμπελοοινικής κληρονομιάς, να συλλέγει εργαλεία αμπελουργίας, οινοποίησης, εμφιάλωσης και βαρελοποιίας από όλο τον κόσμο. Ιδιαίτερα η συλλογή ανοιχτηριών, που ξεκινά τη δεκαετία του ’70, αριθμεί περισσότερα από 2600 αντικείμενα και τον κατατάσσει σ’ έναν από τους μεγαλύτερους συλλέκτες ανοιχτηριών στον κόσμο. Περιλαμβάνει σπάνια και ξεχωριστά ανοιχτήρια από τον 18° αιώνα, ορόσημα τεχνολογικής εξέλιξης, υψηλής αισθητικής και κοινωνικού συμβολισμού.
Η συλλογή ανοιχτηριών και αμπελοοινικών εργαλείων του Βαγγέλη Γεροβασιλείου παρουσιάζεται στο Μουσείο Οίνου Γεροβασιλείου, στην καρδιά του οινοποιείου του Κτήματος, δίπλα στην υπόγεια κάβα παλαίωσης και την αίθουσα γευσιγνωσίας. Το έργο της κατασκευής του μουσείου σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από τους καθηγητές του Μεταπτυχιακού της Μουσειολογίας—Διαχείρισης Πολιτισμού στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ματούλα Σκαλτσά (μουσειολόγος) και Πάνο Τζώνο (αρχιτέκτονας). Τον Οκτώβριο του 2008 εγκαινιάστηκε από τον τότε Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, κ. Κάρολο Παπούλια.
Το καλό κρασί, o τρόπος παραγωγής του και η σημασία του για τον άνθρωπο αποτελούν τον κεντρικό μουσειολογικό άξονα του Μουσείου Οίνου Γεροβασιλείου.
Τα αποκτήματα του μουσείου με κριτήριο το ρόλο τους απαρτίζουν δύο μεγάλες συλλογές: τη συλλογή ανοιχτηριών, μπουκαλιών, αγγείων και αντικειμένων αρχαίου ελληνικού συμποσίου και τη συλλογή εργαλείων αμπελουργίας, οινοποίησης, βαρελοποιίας και εμφιάλωσης. Η γειτνίαση με τους αμπελώνες, το οινοποιείο και τις αίθουσες γευσιγνωσίας ενισχύουν, ανάλογα με την εποχή, το βίωμα του επισκέπτη.
Ισόγειο – Είσοδος
Στην εισαγωγική ενότητα «Ευάγγελος Γεροβασιλείου: Ο αμπελουργός, ο οινοποιός, ο συλλέκτης» περιγράφεται η πορεία του οινοποιού Βαγγέλη Γεροβασιλείου, που μαζί με τη Σόνια Τζιώλα- Γεροβασιλείου, δημιούργησαν στην Επανομή Θεσσαλονίκης αμπελώνα, οινοποιείο, συλλογές και τελικά το Μουσείο Οίνου.
Υπόγειο
Στην πρώτη αίθουσα, «Το ανοιχτήρι», η ενότητα «Το κρασί ταξιδεύει…» παρακολουθεί διαχρονικά τους δρόμους του κρασιού και τα σκεύη μεταφοράς του. Γίνεται φανερή η ανάγκη χρήσης ειδικών αγγείων μεταφοράς και ειδικών εργαλείων εκπωματισμού, ώστε να διασφαλίζεται η ποιότητα του κρασιού μέχρι τον τόπο προορισμού του.
Στην ενότητα «Ιστορίες με ανοιχτήρια» παρουσιάζεται η συλλογή ανοιχτηριών με τρεις τρόπους. Αρχικά, το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής εκτίθεται με βάση τη διεθνώς αποδεκτή κατάταξη ανοιχτηριών σε μη μηχανικά και μηχανικά. Κείμενα και φωτογραφίες εξηγούν τη λειτουργία τους και την κοινωνική τους χρήση. Στη συνέχεια, ακολουθεί η παρουσίαση μιας υποκειμενικής επιλογής. Πρόκειται για τα αγαπημένα του συλλέκτη ανοιχτήρια, που ξεχωρίζουν για τη σπανιότητα ή το ειδικό ενδιαφέρον τους. Τέλος, διάσπαρτες στο χώρο βρίσκονται επτά κυκλικές προθήκες. Εδώ τα ανοιχτήρια ομαδοποιούνται ως προς τη χρήση τους από άνδρες και γυναίκες, τη σχέση τους με τις καταναλωτικές συνήθειες, τη βιομηχανία του ελεύθερου χρόνου, τις διάφορες μόδες και τα καλλιτεχνικά ρεύματα του 19ου και 20ου αιώνα.
Στις δύο ενότητες «Το συμπόσιο στην αρχαία Ελλάδα» μοναδικά σκεύη για την κατανάλωση του κρασιού διηγούνται την ιεροτελεστία του συμποσίου και τη σημασία της δραστηριότητας αυτής στην κοινωνική και πολιτισμική ζωή της αρχαίας Ελλάδας.
Μέσα από τα γυάλινα της συλλογής Γεροβασιλείου γίνεται αναφορά στα γυάλινα αγγεία μεταφοράς και αποθήκευσης πολύτιμων υγρών και στα γυάλινα επιτραπέζια αγγεία μεταφοράς και πόσης υγρών.
Στην ενότητα «Λέξεις», ο επισκέπτης εξοικειώνεται με το αμπελοοινικό γλωσσάρι με τη βοήθεια οθονών αφής.
Στη δεύτερη αίθουσα, «Το κρασί», η ενότητα «Μικρή Ιστορία του κρασιού» εκθέτει συνοπτικά τη διαχρονική οικονομική, κοινωνική και συμβολική σημασία του κρασιού. Σε συνέχεια οι ενότητες «Το αμπέλι», «Η οινοποίηση», «Το βαρέλι», «Η ωρίμαση» παρουσιάζουν τη συλλογή εργαλείων και σκευών, τα οποία μαζί με κείμενα, εικόνες και κινούμενα τρισδιάστατα σχέδια, ζωντανεύουν τις διαδικασίες με τις οποίες ο άνθρωπος καλλιεργεί το αμπέλι και φτιάχνει το κρασί.
Τέλος, οι «Στιγμές» από τον ελληνικό και ξένο κινηματογράφο καθώς και φωτογραφικά στιγμιότυπα υπενθυμίζουν τη σημασία του κρασιού στη ζωή του ανθρώπου και της κοινωνίας.
Δραστηριότητες
Eκπαιδευτικά προγράμματα, ξεναγήσεις και διάφορες παράλληλες εκδηλώσεις πραγματοποιούνται με αφετηρία τον πλούτο των ερεθισμάτων και των πληροφοριών, που προσφέρει ο αμπελώνας, το οινοποιείο και το Μουσείο Οίνου Γεροβασιλείου και εστιάζουν σε διαφορετικές θεματικές:
Με άξονα το κρασί
Κάθε ξενάγηση ολοκληρώνεται με τη γευστική δοκιμή δύο κρασιών. Υπάρχει όμως και μία σειρά επιλογών για οινόφιλους επισκέπτες που επιθυμούν να αποκτήσουν μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα των κρασιών του Κτήματος (Δευτέρα-Παρασκευή/ με κράτηση):
- Δυνατότητα γευστικής δοκιμής όλων των κρασιών
- Δυνατότητα γευστικής δοκιμής παλαιωμένων σοδειών που επιλέγουν οι οινολόγοι του κτήματος
- Δυνατότητα ιδιωτικής γευστικής δοκιμής
- Δυνατότητα γευστικής δοκιμής κρασιού-φαγητού
Επίσης, μέσα στο χρόνο πραγματοποιούνται σεμινάρια γευστικής δοκιμής σε κλειστό κύκλο από τους οινολόγους του Κτήματος, με διάφορες θεματικές. Ενδεικτικά: σεμινάριο για αρχάριους, για το ποτήρι και τη συμμετοχή του στην απόλαυση του κρασιού, για το συνδυασμό κρασιού-φαγητού, γνωριμίας με το κρασί μέσα από παιχνίδια (μόνο με δηλώσεις συμμετοχής και σειρά προτεραιότητας)
Το Κτήμα κάθε χρόνο συμμετέχει στη γιορτή της Ευρωπαϊκής Ημέρας Οινοτουρισμού, ενώ η μεγαλύτερη ετήσια γιορτή για το κρασί είναι οι Ανοιχτές Πόρτες, ένα Σαββατοκύριακο ανοιχτό στο κοινό, με εκδηλώσεις για μικρούς και μεγάλους. Τα τελευταία χρόνια, περισσότερα από 2.000 άτομα φιλοξενούνται αυτό το διήμερο στον αμπελώνα και στο οινοποιείο.
Παράλληλα, το Κτήμα Γεροβασιλείου αποτελεί ιδρυτικό μέλος των “Οίνων της Βορείου Ελλάδος” και συμμετέχει ενεργά στις δραστηριότητες των “Δρόμων του Κρασιού της Βόρειας Ελλάδας”. Πρόκειται για ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα, τουριστικού και πολιτιστικού χαρακτήρα, που αναπτύχθηκε από την κοινή δράση των Βορειοελλαδιτών οινοπαραγωγών.
Με άξονα το μουσείο
Το Μουσείο Οίνου έχει δώσει τη δυνατότητα στο Κτήμα να παρουσιάσει στον κόσμο με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη φιλοσοφία του: το κρασί είναι ένα πολυδιάστατο αγαθό. Η πολιτισμική του διάσταση ξεκινά από τον τρόπο που καλλιεργείται το αμπέλι και συνεχίζεται μέχρι και τον τρόπο που καταναλώνεται στο τραπέζι. Έτσι, καλεσμένοι ομιλητές από διάφορους χώρους έρχονται στο μουσείο και μιλάνε για θέματα που συχνά δεν έχουν σχέση με το κρασί, αλλά το θέατρο, την ιστορία, την ποίηση, τις επιστήμες και άλλα πολλά.
Επίσης, το μουσείο συμμετέχει στον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων, στις 18 Μαΐου, με διευρυμένο ωράριο. Η ημέρα κλείνει με μουσική ή θεατρική παράσταση.
Περιστασιακά, έχουν φιλοξενηθεί περιοδικές εκθέσεις φωτογραφίας και μουσικών οργάνων, προβολές, μουσικές και θεατρικές παραστάσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι όλες οι εκδηλώσεις του μουσείου έχουν ελεύθερη είσοδο.
Η ενημέρωση του κοινού για όλες τις εκδηλώσεις του κτήματος και του μουσείου —τακτικές και έκτακτες— γίνεται μέσα από την αποστολή του ηλεκτρονικού ενημερωτικού δελτίου τύπου, του ιστότοπου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Το κανάλι του Κτήματος στο YouTube έχει διαθέσιμες τις διαλέξεις που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί.
Ομαδικές ξεναγήσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα
Για ομαδικές ξεναγήσεις (>10 ατόμων) είναι απαραίτητη η κράτηση.
Τα εκπαιδευτικά προγράμματα πραγματοποιούνται Δευτέρα, Πέμπτη και Παρασκευή και είναι απαραίτητη η κράτηση (τηλεφωνικές κρατήσεις: καθημερινά, 12:00-16:00).
