Αποτελεί έναν μουσειακό χώρο που φιλοξενείται σε παραδοσιακή οικία μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής, ένα αρχοντικό του 18ου αιώνα, που αποτελούσε την οικία του Αναστασίου Πηχιών, Έλληνα Μακεδόνα αγωνιστή που έδρασε στη περιοχή του καζά Καστοριάς στα τέλη του 19ου αιώνα.
Το Αρχοντικό Πηχεών, όπως είναι ευρύτερα γνωστό, βρίσκεται στην συνοικία Ντολτσό της πόλης, στο παραδοσιακό “πυρήνα” της παλαιάς πόλης της Καστοριάς, και κοντά στην ομώνυμη πλατεία Ντολτσού. Πρόκειται για ένα διώροφο κτήριο του 18ου αιώνα χαρακτηρισμένο ως μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού με μεγάλη ιστορική αξία. Είναι ένα από τα πρώτα αρχοντικά που χαρακτηρίστηκαν διατηρητέα μνημεία το 1965. Χτίστηκε από τον Φιλόλαο Πηχιών, πατέρα του αγωνιστή Αναστάσιου Παχιών. Έχει στο εσωτερικό του μια σταυρόσχημη σάλα που σύμφωνα με τον καθηγητή Νικόλαο Μουτσόπουλο, αποτελεί δείγμα του τρίτου τύπου αρχοντικού σπιτιού, ενώ παλαιότερα είχε ακόμα έναν όροφο που καθαιρέθηκε. Στο Αρχοντικό Πηχεών διαδραματίστηκαν σημαντικές στιγμές από την δράση του εκπαιδευτικού και αγωνιστή Αναστασίου Πηχεών, αλλά και από την δράση της νέας Φιλικής Εταιρίας (αρχικά Εθνική Επιτροπή) στο τέλος του 19ου αιώνα.
Στα εκθέματα του μουσείου, περιλαμβάνονται κειμήλια απογόνων Μακεδονομάχων, φωτογραφίες από την πρώιμη φάση και τη περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα, στολές Μακεδονομάχων αγωνιστών και παραδοσιακές Καστοριανές στολές. Στους υπόγειους χώρους του αρχοντικού, υπάρχουν οι χώροι εξυπηρέτησης του κοινού, στο ισόγειο η αρχή της έκθεσης, η βιβλιοθήκη, το αναγνωστήριο και η αίθουσα προβολών, ενώ ο όροφος αποτελεί αποκλειστικά χώρο έκθεσης.
Υπάρχει διαμορφωμένος προαύλιος χώρος που είναι διαθέσιμος για τις υπαίθριες εκδηλώσεις και εκθέσεις. Στους χώρους του, έχουν πραγματοποιηθεί διαλέξεις, εθνικού, εκπαιδευτικού και ιστορικού περιεχομένου, έχουν οργανωθεί επιστημονικές συναντήσεις και έχουν παρουσιαστεί εκδόσεις ιστορικών βιβλίων τοπικού και γενικού ενδιαφέροντος.
